In Nederland is het vrij gemakkelijk om beslag te leggen op de rekening van een debiteur, om zo betaling van openstaande vorderingen veilig te stellen. Woont of bankiert een debiteur echter in het buitenland, dan is de situatie vele malen ingewikkelder. Om het bankbeslag binnen de EU meer eenduidig te maken en te vergemakkelijken, is sinds begin dit jaar de EAPO (European Account Preservation Order) van kracht.
Tot voor kort was het behoorlijk ingewikkeld om beslaglegging voor elkaar te krijgen bij grensoverschrijdende vorderingen. Als de debiteur niet in Nederland verblijft of rekeningen heeft die bij buitenlandse banken zijn ondergebracht, krijgt u als schuldeiser te maken met de regels die er in het betreffende land gelden. U zult dan bijvoorbeeld in het betreffende land naar de rechter moeten stappen en moeten procederen, wat veel tijd en geld in beslag kan nemen. En in sommige landen is bankbeslag in het geheel niet mogelijk. Om het bankbeslag binnen de EU te vergemakkelijken, is er sinds 18 januari 2017 een nieuwe Europese wet van kracht: Verordening (EU) nr. 655/2014. Door deze zogeheten EAPO kan nu relatief eenvoudig ook over de grens een conservatoir (voorlopig) bankbeslag worden gerealiseerd.
Bankbeslag in Nederland
Als een debiteur na de nodige betalingsherinneringen en aanmaningen, en zelfs na inschakeling van een incassobureau nog steeds niet tot betaling overgaat, kan er onder bepaalde voorwaarden via de deurwaarder beslag worden gelegd op zijn of haar bankrekeningen. Als er nog geen vonnis voorhanden is, is er op dat moment sprake van een conservatoir beslag [afgeleid van conserveren / bewaren]. Een advocaat dient daartoe een verzoekschrift in bij de rechter, die na bestudering van de feiten over het algemeen vrij snel het conservatoir beslag toestaat. Daarom wordt dit ook wel eens een ‘stempelvonnis’ genoemd. Dit is een tijdelijke en snelle maatregel die ervoor zorgt dat de debiteur geen toegang meer heeft tot het geld op zijn of haar rekening. De debiteur wordt daarvan vooraf niet op de hoogte gesteld, om bijvoorbeeld wegsluizen van geld te voorkomen.
Binnen veertien dagen na dit beslagrekest moet een dagvaardingsprocedure worden gestart. In deze (bodem)procedure wordt de vordering die ten grondslag ligt aan de beslaglegging getoetst. Keurt de rechter de vordering goed, dan gaat het conservatoir beslag over in een executoriaal beslag. De bank van de debiteur wordt vervolgens verzocht het verschuldigde bedrag van de bankrekening van de debiteur, conform het vonnis, aan de deurwaarder over te maken.
Beslagleggen binnen de EU
De EAPO werkt op veel punten hetzelfde als de procedure in Nederland. U dient een verzoek in tot beslaglegging (via een standaardformulier beschikbaar via internet en ook desgewenst zonder tussenkomst van een advocaat) bij een daartoe bevoegde rechter in Nederland of eventueel het land waar uw debiteur verblijft. Als de debiteur een consument is, is exclusief de rechter in zijn of haar woonplaats bevoegd. De rechter kan conservatoir beslag toekennen op de bankrekening(en) van de debiteur in andere EU-lidstaat. Denemarken en Groot Brittannië vallen niet onder deze wet. Als u niet weet bij welke bank uw debiteur zijn rekeningen heeft ondergebracht, kunt u de rechter via datzelfde standaardformulier verzoeken om informatie daarover op te vragen bij de Europese banken.
Belangrijk om te weten is wel dat u (net als in de Nederlandse situatie) voldoende aannemelijk moet maken dat uw vordering juist is én dat beslag leggen op de rekening van de debiteur nodig is om te voorkomen dat de aanwezige tegoeden worden verduisterd om betaling onmogelijk te maken. Bijkomend onderdeel van de EAPO is echter wel dat u een (bank)garantie moet afgeven of op een andere manier de rechtbank ervan moet kunnen overtuigen dat als er schade ontstaat uit een onterecht beslag, u deze schade kunt vergoeden.De regels zijn op dit laatste punt in Nederland een stuk soepeler. Er hoeft vooraf minder bewijs te worden geleverd dat mogelijke tegoeden zullen worden weggesluisd ten nadele van de schuldeiser als er geen bankbeslag wordt toegekend. Op andere punten zijn de regels in Nederland juist strenger.
Verruiming privacyregels
Zo mag er in Nederland in verband met de wet op de privacy geen rekeninginformatie worden verschaft. Als dus niet bekend is bij welke bank de debiteur bankiert, is beslaglegging een lastige aangelegenheid. Bij het Europese bankbeslag zijn de regels omtrent informatieverschaffing ruimer.
Uiterlijk 18 januari 2022, als de Europese regeling vijf jaar loopt, zal deze situatie worden geëvalueerd. Als blijkt dat er veel gebruik wordt gemaakt van de Europese regeling om informatie te verkrijgen over de rekeninggegevens van een debiteur, en als blijkt dat de privacy van de debiteur voldoende is gewaarborgd, zal mogelijk ook in de Nederlandse wetgeving een verruiming van deze regels worden doorgevoerd. Nederland moet echter nu al voldoen aan verzoeken die via een EAPO worden gedaan. Immers EU recht prevaleert over nationaal recht.
Onterecht bankbeslag
Het kan natuurlijk voorkomen dat de EAPO ten onrechte wordt toegekend. De debiteur (dat kan ook uzelf zijn) heeft voordat het bankbeslag wordt toegekend geen rechtsmiddelen, omdat hij of zij vooraf niet wordt gehoord. Dit is zo geregeld omdat het bankbeslag haar verrassingseffect moet behouden. Vanaf het moment dat de EAPO is vastgelegd, wordt de debiteur uiteraard wél op de hoogte gesteld en zijn er dan ook rechtsmiddelen die kunnen worden ingezet om het bankbeslag of de uitvoering daarvan te bestrijden. De debiteur kan om een herziening van de EAPO verzoeken als niet aan alle voorwaarden is voldaan die nodig zijn om een dergelijke procedure te starten. Dat is bijvoorbeeld het geval als de rechter die is gevraagd de EAPO af te geven, achteraf niet bevoegd blijkt, de omstandigheden anders zijn dan de schuldeiser ze heeft doen voorkomen of als de situatie dusdanig is veranderd dat een beslag niet langer te rechtvaardigen is.
Tot welk bedrag?
Als in Nederland een conservatoir beslag wordt toegekend, wordt in principe geen rekening gehouden met de hoogte van het te innen bedrag. Alle tegoeden van de debiteur worden ‘bevroren’. Bij de EAPO ligt dat anders; alleen op het bedrag dat verschuldigd is, wordt via de rekeningen beslag gelegd. Verder zijn de termijnen kort en binnen de hele Europese Unie nu gelijkgesteld, wat in het voordeel is van de schuldeiser. De betreffende bank moet binnen drie werkdagen na de beslaglegging een zogeheten ‘derdenverklaring’ afleggen. Daarin wordt duidelijk of het beslag is gelukt en of de tegoeden toereikend zijn om de schuld te vereffenen. Zo kan er snel worden geschakeld en beslist door de schuldeiser of doorzetten van het beslag ook daadwerkelijk het beoogde resultaat zal hebben.
Conclusie
De adder onder het schijnbaar zeer groene gras is dus wel dat de eiser bij de aanvraag van een EAPO een zekerheid moet stellen. Letterlijk, zoals eerder gezegd, een (bank)garantie moet afgeven of op een andere manier de rechtbank ervan moet overtuigen dat de eiser zelf eventuele schade die voortkomt uit een onterecht beslag, kan dragen. Zonder deze zekerheidstelling, geen EAPO. Een belangrijk punt om mee te wegen in de beslissing om een EAPO al dan niet aan te vragen. Hierdoor zal de EAPO wellicht, hoewel het een mooi middel is tot het verhalen van vorderingen uit handelstransacties, toch weinig gebruikt worden…
Auteur: Anouk van Westerloo (i.o.v. European Credit Control)
Meer weten over de EAPO en uw eigen mogelijkheden? Neem vrijblijvend contact met ons op!
